میزان نوردهی لامپ از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی و مقایسه عملکرد آنها مختلف محسوب می‌شود. سنجش میزان نوردهی انواع لامپ‌ها با نسبت‌گیری لومن به وات مصرفی صورت می‌گیرد. محاسبه لومن بر وات نشان می‌دهد که نور تولیدی لامپ‌ها چقدر است. به عبارت دیگر نور بیشتر لامپ به میزان لومن بستگی دارد. با افزایش میزان لومن، نور تولیدی لامپ نیز بیشتر می‌شود. در سمت مقابل با افزایش میزان وات مصرفی، میزان برقی که لامپ مصرف می‌کند نیز افزایش پیدا می‌کند.
میزان روشنایی لومن برای لامپ‌های ال ای دی مثل لامپ فلامینتی، 90 تا 112 لومن در وات است. این میزان نور تولیدی در لامپ‌های کم‌مصرف به 40 تا 70 لومن در وات کاهش می‌یابد. همچنین تولید نور لامپ‌های رشته‌ای فقط میزان 10 تا 17 لومن در وات است. برای مثال لامپ ادیسونی یا لامپ فلامینتی نوعی لامپ رشته‌ای تنگستن با بهره نوری پایین است. البته لامپ ادیسونی در شکل مدرن خود مزایای کسب کرده است. لامپ‌های فلامینتی جدید در کنار ظاهر زیبای خود، کم‌مصرف نیز هستند و از اتلاف انرژی جلوگیری می‌کنند.
میزان نوردهی لامپ ال ای دی یا میزان روشنایی بر حسب لومن Lm
کاربرد لامپ‌های ال ای دی در دهه‌های گذشته بیشتر برای خاموش یا روشن بودن نمایشگرها، در لوازم الکتریکی و ماشین‌آلات بود. در حال حاضر نحوه ساخت این لامپ‌ها به‌گونه‌ای است که تمرکز نور در یک جهت خاص است. محفظه‌ای گنبدی شکل محل قرارگیری این لامپ‌ها بوده که از مقاومت بالایی برخوردار است و به‌سختی می‌شکند. در گذشته ایراد بزرگی که در لامپ‌های LED وجود داشت، رنگ آنها بود. امروزه به‌واسطه تغییراتی که در ساختار فیزیکی و مواد تشکیل‌دهنده این لامپ‌ها رخ داده، تولید نور در رنگ‌ها و شدت‌های مختلف و همچنین با طول موج مشخص صورت می‌گیرد. اگر به مقایسه میزان نوردهی لامپ‌های مختلف بپردازید، متوجه می‌شوید که لامپ‌های ال ای دی بالاترین رتبه را دارا هستند و برتری خود را از سایر لامپ‌ها ثابت کرده‌اند. لامپ‌های ال ای دی علی‌رغم تولید نور بیشتر نسبت به سایر لامپ‌ها، برق کمتری نیز مصرف می‌کنند.
طول عمر بالا از دیگر مزایای این نوع لامپ‌ها است. این لامپ‌ها به طور معمول بین 40 تا 50 سال عمر می‌کنند. از آنجا که لامپ‌های ال ای دی هم طول عمر بیشتری دارند و هم برق کمتری مصرف می‌کنند، عنوان دوستدار محیط زیست نیز به آنها داده شده است. از مزیت فوق‌العاده دیگر لامپ‌های ال ای دی این است که فاقد جیوه و سرب هستند. قابلیت دیمر شدن در اکثر ال ای دی‌ها وجود دارد. لامپ‌های ال ای دی در رنگ‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. تمام این موارد لامپ‌های ال ای دی را به مناسب‌ترین گزینه برای روشنایی مکان‌های مختلف تبدیل کرده است.
بهره نوری یا راندمان بر حسب Lm/W
بهره نوری یک کمیت بسیار مهم در سنجش تولید نور لامپ‌ها است. بهره نوری نشان‌دهنده میزان تولید نور با توجه به مصرف انرژی لامپ است. به بیان دیگر، میزان شار نوری خارج شده از منبع نوری را نسبت به توان مصرفی آن منبع، بهره نوری می‌گویند که با محاسبه لومن بر وات Lm/w اندازه‌گیری می‌شود. بر اساس این تعریف، لامپ مقرون‌به‌صرفه لامپی است که میزان بهره نوری آن بالا باشد، یعنی با توجه به میزان مصرف انرژی، نور بیشتری تولید کند. در مقایسه بهره نوری چهار نوع لامپ رایج رشته‌ای، هالوژن، کم‌مصرف و ال ای دی در یک میزان ثابت از انرژی، باید گفت که لامپ ال ای دی مقرون‌به‌صرفه‌تر از سایر لامپ‌ها است. بهره نوری یک لامپ فلامینتی ال ای دی 120-75 Lm/w است.
هزینه برق یک لامپ فلامینتی با وجود تولید نور مناسب، 85 درصد کمتر از یک لامپ رشته‌ای است. پس از آن لامپ‌های کم‌مصرف، هالوژن و رشته‌ای به ترتیب در رتبه‌های دوم تا چهارم قرار دارند.لامپ ادیسونی نوعی لامپ دکوراتیو است. این لامپ شکل کلاسیک زیبایی خیره‌کننده‌ای ایجاد می‌کند و طرفداران زیادی دارد. فروشگاه میران لایتینگ با بیش از 10 سال سابقه درخشان در تأمین ملزومات برقی و روشنایی، ارائه‌دهنده انواع لامپ‌های دکوراتیو و ادیسونی با کیفیت عالی و قیمت مناسب است.
ضریب بهره نوری، مفهومی مهم در علم نورپردازی است و برای مشخص‌شدن تعداد چراغ مناسب با توجه به فضا به کار می‌رود. مقدار ضریب بهره نوری از جداول چراغ‌ها به دست می‌آید. پارامتر مد نظر بیانگر نسبت میان شار نوری تابیده شده به سطح، به کل شار نوری تولیدی است. به بیان ساده‌تر، قسمتی از نوری که از لامپ خارج می‌شود به طور مستقیم به سطح می‌تابد و قسمت دیگر با چند انعکاس به همان سطح تابیده می‌شود. این بازتاب می‌تواند از سطوحی مثل دیوار، سقف و … باشد.
مقایسه میزان نوردهی لامپ‌های مختلف
انواع مختلفی لامپ وجود دارد که می‌توان از آنها در جاهای مختلفی استفاده کرد. میزان نوردهی یکی از ویژگی‌هایی است که باعث تفاوت در کاربرد این لامپ‌ها می‌شود. در این بخش به مقایسه انواع لامپ‌ها از نظر میزان نوردهی می‌پردازیم.
لامپ‌های رشته‌ای
گرمی و یکنواختی از ویژگی‌های مهم نور تولیدی لامپ‌های رشته‌ای است. به همین دلیل نور آنها شبیه به نور طبیعی است و از این نظر، لامپ‌های رشته‌ای بهترین نور مصنوعی را دارند. این لامپ‌ها تنها به میزان 5% از کل انرژی دریافتی را به نور تبدیل می‌کنند و مقرون‌به‌صرفه نیستند. در برخی از کشورها لامپ‌هایی با بازدهی بالاتر جایگزین این لامپ‌ها شده‌اند. طبق گفته کارشناسان، لامپ‌های رشته‌ای 95 درصد انرژی الکتریسیته را به گرما تبدیل می‌کنند. تنها 5 درصد از انرژی الکتریسیته برای روشنایی و تولید نور استفاده می‌شود؛ بنابراین مصرف این نوع لامپ‌ها دارای توجیه علمی نیستند. امروزه این لامپ‌ها استفاده چندانی در کشورهای مختلف ندارند.
لامپ‌های فلورسنت
قیمت این نوع لامپ‌ها بیشتر از لامپ‌های رشته‌ای بوده و طول عمر آنها بیشتر و مصرف کمتر است. نوردهی این لامپ‌ها مناسب است و با وجود مصرف انرژی کم، نور خوبی تولید می‌کنند. از مهم‌ترین معایب این نوع لامپ‌ها می‌توان به تأثیرات منفی آنها بر سلامت انسان اشاره کرد. این لامپ‌ها حاوی اشعه ماوراء بنفش و جیوه‌ا‌ی هستند که برای سلامتی انسان بسیار مضر است.
لامپ‌های بخار سدیم
بخار سدیم در لامپ‌های بخار سدیم، گازی است که در آن تخلیه الکتریکی انجام می‌شود. به همین دلیل نور این لامپ‌ها در محدوده زرد است. طول عمر این لامپ‌ها زیاد و بهره نور آنها بسیار بالا است. از آنجا که این لامپ‌ها دارای رنگ نور نامناسب و درصد بازتاب رنگ نامطلوب هستند، در محیط‌‌هایی نظیر اسکله‌‌ها و بنادر و معابر شهری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
لامپ‌های متال هالید
این لامپ‌ها همان بخار جیوه هستند. تفاوت آنها با بخار جیوه در افزودن نمک‌های هالوژنی است. این امر موجب افزایش کیفیت رنگ لامپ و از طرفی بهره نوری لامپ شده است، به همین دلیل امروزه با سایر انواع لامپ جایگزین می‌شود. کاربرد این لامپ‌ها در محوطه‌های بزرگ مثل معابر شهری و استادیوم‌های ورزشی است.
لامپ‌های ال ای دی
همان‌طور که گفته شد انرژی مورد استفاده این لامپ‌ها برای تولید نور بسیار کم و نور تولیدی آنها زیاد است. به عبارت دیگر از بهره نوری خوبی برخوردار هستند. همچنین امکان تولید هر نوع رنگ را دارند. از دهه‌های گذشته از این نوع لامپ بیشتر در وسایل الکتریکی استفاده می‌شد، اما امروزه با بهبود کارایی لامپ‌های ال ای دی می‌توان برای روشنایی محیط نیز از آنها استفاده کرد.
جدول مقایسه میزان نوردهی لامپ‌های مختلف
در این بخش می‌توانید جدول مقایسه میزان نوردهی لامپ‌های مختلف را مشاهده کنید.
میزان نوردهی لامپ‌ها
نوع لامپ بهره نوری لامپ Lm/w
رشته‌ای تنگستن 12.5 تا 17.5
هالوژن 16 تا 24
کم‌مصرف 45 تا 75
ال ای دی 30 تا 90
متال هالید 75 تا 100
بخار سدیم فشار بالا 85 تا 150
بخار سدیم فشار پایین 100 تا 200
بخار جیوه 35 تا 65
زاویه نور
به زاویه‌ای که یک لامپ، انتشار نور خود را با آن انجام می‌دهد، زاویه نور می‌گویند. زاویه نور بزرگ‌تر، وسعت بیشتر روشنایی را در پی دارد. با این حال بزرگ بودن زاویه همواره خوب و کارآمد نیست. به‌عنوان مثال برای روشن‌کردن کف سالن در یک سوله با سقف بلند، لامپ‌های با زاویه نور کم نیاز هستند، زیرا در این موقعیت بزرگ بودن زاویه نور، هدررفتن میزان زیادی از نور در فضای بالای سالن را به دنبال دارد. اما در موقعیت‌هایی مانند پذیرایی منزل یا برای لوستر لامپ‌های با زاویه بالاتر مناسب است.
دمای رنگ نور CCT
رنگ نور لامپ‌ها با عدد دمای رنگ نور بیان می‌شود. برای مثال عدد 3000 کلوین یا همان 3000K، نورهای نزدیک به نور خورشید را شامل می‌شود. هرچه عدد دمای رنگ نور کمتر باشد، یعنی رنگ نور به زرد نزدیک‌تر است. با افزایش عدد به 6000 کلوین و 7000 کلوین، رنگ نور نزدیک به سفید می‌شود. لامپ‌هایی که دمای رنگ 6500K دارند، با عنوان سفید مهتابی یا سفید یخی شناخته می‌شوند. نشانگر دمای رنگ نور CCT یا به شکل گسترده آن Correlated color temperature است.
شاخص نمایش رنگ یا شاخص نمود رنگ CRI
شاخص نمایش رنگ با عددی بین 0 تا 100 مشخص می‌شود. این شاخص بیانگر رنگ جسم در چشم انسان در زمان تابش منبع نور به آن جسم است. بزرگ‌تر بودن این عدد نشان می‌دهد که نمایش رنگ در چشم بهتر است. در میان انواع لامپ‌های موجود، لامپ‌های رشته‌ای و هالوژن دارای عدد CRI نزدیک به 100 هستند. تولید لامپ‌های ال ای دی نیز با هدف رسیدن به CRI بالاتر صورت می‌گیرد.
ضریب قدرت
با محاسبه نسبت توان مصرفی هر وسیله الکتریکی به حاصل‌ضرب ولتاژ و جریان آن، ضریب قدرت در آن وسیله به دست می‌آید. به همین ترتیب درمورد یک لامپ ال ای دی با جریان مصرفی 30 میلی‌آمپر و ضریب قدرت 0.5 باید گفت توان واقعی مصرفی این لامپ 6.6 وات که از ضرب 30 میلی‌آمپر بر 220 ولت به دست می‌آید نیست. توان واقعی مصرفی آن با محاسبه 30 میلی‌آمپر در 220 ولت در 0.5 به دست می‌آید که برابر با 3.3 وات است.
محدوده ولتاژ ورودی
ولتاژی که لامپ‌ها با آن روشن می‌شوند، محدوده ولتاژ ورودی است. معمولاً ساخت دستگاه‌ها و تجهیزات برقی با توجه به نوسانات برق، طوری صورت می‌گیرد که کار با یک محدوده ولتاژ برای آن ممکن باشد؛ 220 تا 240 ولت مقادیر معمولی در کمترین محدوده این ولتاژها هستند. با این حال لامپ‌هایی مختلف وجود دارند که محدوده ولتاژ آنها بین 100 تا 125 است.
سخن پایانی
مقایسه میزان نوردهی لامپ‌های مختلف از مهم‌ترین معیارهای انتخاب لامپ مناسب در مکان‌های مختلف است. میزان نوردهی لامپ‌های مختلف را شرح دادیم و باهم مقایسه کردیم. همان‌طور که گفته شد لامپ‌های ال ای دی یک گزینه مناسب و مقرون‌به‌صرفه برای استفاده محیط‌های مختلف هستند. این نوع لامپ‌ها به‌واسطه مصرف انرژی پایین و همچنین نوردهی مناسب، استفاده فراوانی دارند. علاوه بر این مفاهیم مهمی مانند زاویه نور، دمای رنگ نور، شاخص نمود رنگ و محدوده ولتاژ ورودی توضیح داده شدند. این مطالب به دانش و اطلاعات شما در رابطه با انواع لامپ‌ها می‌افزاید و برای مقایسه و انتخاب لامپ‌ها از نظر نوردهی و مصرف انرژی مفید و مؤثر هستند.
تاریخ انتشار 1401/05/19